„Działalność zbrodnicza zielonogórskich sądów i organów bezpieczeństwa w okresie PRL”
Koncepcja ideowa
Wymiar sprawiedliwości w okresie PRL daleko odbiegał od ogólnie przyjętych standardów państwa demokratycznego. Komuniści realizując leninowską ideologię jedności władzy państwowej (wypierając monteskiuszowski trójpodział władzy) oparli go nowy typ sądownictwa, w którym orzekali sędziowie w pełni dyspozycyjni wobec PZPR (zlikwidowano niezawisłość sędziowską), wyrugowano monopol sądów na rozstrzyganie sporów prawnych.
W układzie państwa totalitarnego wymiarowi sprawiedliwości wyznaczono rolę organu wspierającego władzę, na początku w kształtowaniu nowego ustroju a później w jego utrwalaniu. Najważniejszym zadaniem przez cały okres trwania Polski Ludowej była walka i likwidacja przeciwników politycznych.
W latach 40 i 50 minionego wieku komuniści przede wszystkim byli zainteresowani siłowym przejęciem władzy, dlatego zbudowali aparat przemocy, w którym sądy powszechne, sądy wojskowe, specjalne oraz organy quasi-sądowe, ściśle współpracujące ze policją polityczną przeprowadziły akcję wyeliminowania opozycji legalnej i nielegalnej.
Do realizacji tych zadań przyjmowano nowe prawo, które na początku z całą pewnością było uchwalane przez organy nie mające demokratycznej legitymacji (KRN, PKWN). Dlatego należy zapytać o jego legalność? Przyjmowano je poprzez dekrety z mocą ustaw. Inną cechą charakterystyczną było penalizowano czynów dotychczas nieznanych w polskim prawie jak np. chuligaństwo. W radykalny sposób rozszerzono zakres stosowania kary śmierci oraz dożywotniego więzienia. Tworzone prawo było skierowane przeciwko społeczeństwu. Na pierwszy plan wysunął się dekret o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa, przyjęty najpierw 16 listopada 1945 roku, a później zradykalizowany, 13 czerwca 1946 roku – popularnie nazywany małym kodeksem karnym. Ten drugi zaostrzał zagrożenia karne. Był jednym z podstawowych narzędzi represji karnych w sprawach politycznych, z którego „władza ludowa” korzystała nie tylko przed, ale i po 1956 roku. Postępowania sądowe odbywały się w trybie doraźnym z udziałem ławników.
Sądownictwu wojskowemu na długie lata oddano pod jurysdykcję ludność cywilną w zakresie przestępstw przeciwko państwu i ustrojowi – ograniczając w ten sposób rolę sądownictwa powszechnego ze względu na zbyt łagodne, zdaniem komunistów, „obchodzenie się” z przeciwnikami Polski Ludowej przez sędziów sądów powszechnych (często jeszcze z rodowodem z II RP).
„Niedoścignionym wzorcem” polskiego wymiaru sprawiedliwości w okresie 1944-1989 był „sprawdzony wymiar sprawiedliwości Związku Radzieckiego”.
Na terenach Ziemi Lubuskiej polskie sądownictwo do 1950 roku zostało zorganizowane w ramach Apelacji Wrocławskiej i Apelacji Poznańskiej. Podlegało tym samym procesom co cały kraj. W momencie utworzenia województwa zielonogórskiego powołano Apelacje Zielonogórską, a następnie na miejsce Sądów Apelacyjnych uruchomiono Sądy Wojewódzkie (1951 r.) Podlegały im Sądy Powiatowe. Obok SW działały Wojewódzkie Urzędy Bezpieczeństwa Publicznego, z kolei w obok SP Powiatowe Urzędy Bezpieczeństwa Publicznego. Organy te miały za zadanie przeprowadzać śledztwa i przygotowywać akty oskarżenia, które prokuratorzy po zatwierdzeniu kierowali do sądów.
Procesy polityczne i wyroki, które w nich zapadały miały charakter represji wymierzonej w przeciwników politycznych, dlatego należy je traktować jako działalność zbrodniczą.